در برزخ تا اثر عمل هست جامعش همان آیه سوره مبارکه «یس» است که فرمود: «وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا» در زمان حیات خودشان، «وَآثَارَهُمْ» که بعد از مرگ اینها می‌آید.
هر عمل خیری، هر سنّت حسنه‌ای، کسی که قرض‌الحسنه را رایج کرده، وام دادن را رایج کرده، تسهیل ازدواج را رایج کرده، کسی سنّتی گذاشته، هیأت اُمنایی درست کرده که ازدواج جوان ها را تسهیل کنند، تا این فکر هست در نامه عمل او ثواب می‌نویسند، برای اینکه اثر آن است.
امّا کاری در برزخ بکند که این کار، کار جدید باشد با این کار ثواب ببرد این‌چنین نیست؛ زیرا بعد از مرگ سخن از شریعت و نبوّت و اطاعت و عصیان نیست وگرنه آ‌نجا می‌شد دنیا ...
بنابراین تکامل علمی فراوان است(یک) تبعاتِ اَعمالی که انسان در دنیا داشت نصیبش می‌شود(دو).
این آثار، اثر خیر را شامل می‌شود، اثر بد را هم شامل می‌شود.
کسی که بدآموزی کرده تا این سنّت سیّئه هست در نامه عمل او سیّئه می‌نویسند، این «وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ» همین است.
اثر چه حسنه باشد چه سیّئه باشد تا چهارشنبه سوری هست برای کسی که این سنّت سیّئه را گذاشته، سیّئه می‌نویسند؛ هر کسی که سنّتی گذاشته اگر حسنه باشد حسنه می‌نویسند ...
غرض این است که بین نفس و ایمان در دنیا اراده فاصله است(یک)، در آخرت کلاً این تعطیل است(دو).
مسأله علم چون بین نفس و علم، اراده فاصله نیست، اختیار فاصله نیست، چه در دنیا چه در برزخ چه در قیامت، انسان تکامل علمی دارد.
گزیده درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره فاطر، آیات 32 الی 38
کلمات کلیدی:
